Rocznica likwidacji makowskiego getta w Domu Wesołka

Rocznica likwidacji makowskiego getta w Domu Wesołka. 

W szczególnym miejscu i nastroju obchodzona była w tym roku 76. rocznica makowskiego getta. Miejscem wieczornego spotkania w niedzielę 18 listopada był bowiem dawny żydowski dom modlitwy, w tym roku oddany do użytku po gruntownym remoncie.

Zbudowany około roku 1857 z inicjatywy rabina Efraima Fiszela Najmana Salomona dom modlitwy, czyli Bet-Hamidrasz po wojnie przez długie lata służył jako budynek mieszkalny, aż popadł w ruinę. Staraniem władz miasta, Stowarzyszenia Pomocy Liceum, Towarzystwa Miłośników Makowa Mazowieckiego, przy wsparciu finansowym z Unii Europejskiej, dawny dom modlitw został wyremontowany i oddany do użytku pod koniec kwietnia tego roku. Remont odsłonił słupy bimy – miejsca gdzie była składana i odczytywana Tora.

Warsztaty dla młodzieży

Niedzielne obchody rocznicy były poprzedzone warsztatami edukacyjnymi „Przez dziurkę od klucza”  dla młodzieży, które odbyły się w Domu Wesołka 15 i 16 listopada. Uczestnicy warsztatów na podstawie informacji historycznych i etnograficznych oraz rycin, obrazów i fotografii z epoki tworzyli opowieści o dawnych bohaterach codzienności. Intrygujący tytuł warsztatów pochodzi od spostrzeżenia, że poznawanie przeszłości przypomina patrzenie przez dziurkę̨ od klucza.

Film i opowieści ze sztetla

Stamtąd właśnie, z centrum wielkiej sali Domu Wesołka, publiczność mogła wysłuchać „Opowieści ze sztetla”, w wykonaniu Joanny Sarneckiej i Anny Woźniak. Zanim to jednak nastąpiło zebrani mieli okazję obejrzeć film w reżyserii Dariusza Tańskiego „Jedno miasto – dwie kultury”. Nakręcony 15 lat temu film oparty na relacjach i wspomnieniach naocznych świadków. Tematem są stosunki polsko-żydowskie w Makowie i wspomnienia o makowskich Żydach. Spośród osób występujących w filmie, wiele osób już nie żyje. Z tym większym wzruszeniem wielu widzów oglądało ten unikatowy obraz.

Koncert muzyki klezmerskiej

Ostatnim punktem programu był koncert muzyki klezmerskiej w wykonaniu duetu Ruach (Ruach po hebrajsku znaczy Duch, a także powietrze, wiatr, tchnienie, duch, wola, intencja). Duet Ruach tworzą grająca na klarnecie Dorothea Hegeduess i akompaniujący jej na gitarze Bogusław Hegeduess. Dorothea jest niemiecką Żydówką, Bogusław Polakiem o węgierskim nazwisku. Po ślubie zamieszkali na wsi w sercu Puszczy Noteckiej i zaczęli wspólnie podążać za swoją muzyczną fascynacją. Razem pracują nad dawnymi melodiami klezmerskimi, którymi Dorothea przesiąknęła w swym rodzinnym domu. Wykonują bardzo szeroki repertuar żydowskich melodii, które niegdyś narodziły się w Europie Środkowej i Wschodniej. Muzykę traktują jako swoje powołanie – jak sami mówią: „uprawianie muzyki jest dla nas jak to czyste powietrze, którym tutaj oddychamy.”

Rocznica tragedii żydowskich mieszkańców Makowa jest smutnym dniem. Z satysfakcją można jednak stwierdzić, że wydarzenie to zostało należycie upamiętnione oraz że Centrum, Dialogu Kulturowego „Dom Wesołka” żyje i z powodzeniem spełnia swoje zadanie. Oklaski całkiem licznej publiczności były tego najlepszym potwierdzeniem.

Na zdjęciach: niedzielne obchody rocznicy likwidacji makowskiego getta w Domu Wesołka