Nerwice szkolne, zaburzenia zachowania, zespoły nadpobudliwości ruchowej, zaburzenia lękowe, uzależnienia, depresje, rosnąca liczba samobójstw. Codzienność pokazuje, że dzieci zmagających się z zaburzeniami psychicznymi jest coraz więcej. Samorząd województwa mazowieckiego podejmuje szereg działań, aby zwiększyć dostępność do lekarzy i specjalistów.
Zgodnie z danymi Światowej Organizacji Zdrowia, co piąty nastolatek ma problemy psychiczne lub behawioralne. W 2020 r. polska policja odnotowała 843 próby samobójcze wśród dzieci i młodzieży. Coraz więcej młodych potrzebuje pomocy psychiatrycznej. Rośnie liczba dzieci przejawiających zaburzenia zachowania agresywne i dyssocjalne. Niestety, zgodnie z informacjami NFZ, czas oczekiwania na przyjęcie planowe do oddziału stacjonarnego psychiatrii dziecięcej i oddziału dziennego psychiatrii dziecięcej wynosi do 9 miesięcy, a do poradni zdrowia psychicznego dla dzieci nawet do około 2 lat! Około 20 proc. dzieci i młodzieży ma problemy ze zdrowiem psychicznym, a jeśli takie badania będę robione po pandemii, to ten odsetek będzie większy.
Problemy narastają od lat, a teraz w psychiatrii osiągnęliśmy stan dramatyczny – ocenia marszałek Adam Struzik. – W kraju obłożenie oddziałów psychiatrii dziecięcej jest nadmierne. Na Mazowszu pomagamy także dzieciom z innych regionów, w tym np. z Podlasia. Mamy dwa szpitale – w Garwolinie i w Józefowie-Zagórzu pod Warszawą, do tego część poradni dziennych, dających możliwość terapii w Warszawie. U dzieci największy problem jest ze stanami ostrymi, z psychozami, z próbami samobójczymi. Nasze oddziały są permanentnie przeciążone – dodaje marszałek.
W tej chwili pomoc psychiatryczna i psychoterapeutyczna opiera się w dużej mierze na placówkach prywatnych. – Do państwowych są bardzo duże kolejki, dostępność specjalistów jest ograniczona i są rodzice, którzy długo czekają z problemem – mówi dr n. med. Agnieszka Kałwa, psycholog kliniczny, wojewódzki konsultant ds. psychoterapii dzieci i młodzieży. I zaznacza, że kontakt z psychiatrą czy psychologiem w szpitalu mają dzieci, które już dawno powinny do takiego specjalisty trafić w momencie, kiedy problem był znacznie mniej nasilony.
Ważne miejsce – Zagórze
Z niejasnych przyczyn problemy psychiczne ciągle jeszcze są tematem „delikatnym”, o którym rozmawia się raczej szeptem i tylko z osobami najbardziej zaufanymi. Rodzice czy opiekunowie, których dzieci cierpią z powodów zaburzeń psychicznych, często nie wiedzą, gdzie szukać wsparcia, od czego zacząć, do kogo zwrócić się po pomoc. W sytuacjach, gdy „zwykła rozmowa” nie wystarcza, ratunkiem jest właśnie wyspecjalizowana placówka, taka jak Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii w Zagórzu.
Często trafiają tam dzieci bardzo poranione psychicznie, fizycznie i seksualnie. Swoje doświadczenia odreagowują na sprzętach i w ogóle na otoczeniu, w którym się znajdują. Niszczą wszystko, co jest w zasięgu ich rąk, dlatego oddziały są w nieustannym remoncie. Chcąc zagospodarować czas podopiecznym, niezbędne jest wyposażenie pracowni kulinarnych, plastycznych, sportowych, a także regularna wymiana sprzętu i umeblowania sal pacjentów. Taka dodatkowa pomoc może często nadejść z zupełnie nieoczekiwanej strony.
Pod koniec ubiegłego roku dominikanin o. Adam Szustak OP, za pośrednictwem mediów społecznościowych, ogłosił zbiórkę pieniędzy na potrzeby psychiatrii dziecięcej. Akcja spotkała się z ogromnym odzewem. – Pierwotny plan był taki, że chcieliśmy wyremontować 105 łóżek, materacy, nakładek na materace, szafek, kołder, poduszek, kompletów pościeli ze zmianą, koców, biurek, krzeseł oraz puf na potrzeby oddziałów neuropsychiatrii w Mazowieckim Centrum Neuropsychiatrii. Druga rzecz to był remont pracowni na tych oddziałach. Na to potrzeba było około 500 tys. zł. Okazało się, że mamy dwa razy więcej. (…) za te dodatkowe 600 tys. zł prawdopodobnie zrobimy generalny remont oddziału dziennego w Zagórzu – tak o. Szustak dziękował darczyńcom za pośrednictwem swojego vloga.
Na Mazowszu powstaje największe centrum ambulatoryjne
Na Mazowszu, dzięki środkom samorządu województwa mazowieckiego, powstaje największe Ambulatoryjne Centrum Zdrowia Psychicznego dla Dzieci i Młodzieży. Będzie się mieścić w Warszawie, przy ul. Koszykowej. Wartość inwestycji to ponad 26 mln zł. – Nowo powstające centrum to nasza odpowiedź na ogromne zapotrzebowanie na świadczenia psychiatryczne wśród dzieci i młodzieży. Niestety problem ten zaczyna dotykać coraz młodszych – podkreśla Elżbieta Lanc, członek zarządu województwa mazowieckiego.
Obecnie przy ul. Koszykowej 79 A w Warszawie znajduje się Poradnia dla Osób z Autyzmem Dziecięcym oraz Oddział Dzienny Psychiatryczny dla Dzieci i Młodzieży. Po remoncie, który zakończy się w III kwartale br., w budynku będą się mieścić wszystkie warszawskie poradnie i oddziały dzienne Mazowieckiego Centrum Neuropsychiatrii w Zagórzu. Powierzchnia zabudowy zwiększy się prawie trzykrotnie (do 946 m²), a całkowita do ponad 3 tys. m². Dobudowane zostało dodatkowe piętro, a obok istniejącego obiektu wybudowano od podstaw trzykondygnacyjny budynek. Nowe centrum będzie nie tylko nowoczesne, ale i przyjazne środowisku. Powstanie także terapeutyczny plac zabaw dla dzieci autystycznych.
Uczniowie z Mazowsza w programie zapobiegania depresji
Aż 11 tys. uczniów z Mazowsza weźmie udział w projekcie samorządu Mazowsza. Młodzież będzie spotykać się i pracować ze specjalistami z zakresu zdrowia psychicznego i psychiatrii. Projekt, na który samorząd przeznaczył 451 tys. zł jest realizowany od listopada 2020 r. W zajęciach biorą udział uczniowie szkół ponadpodstawowych z województwa mazowieckiego. Odbywają się w 15-25 osobowych grupach, a przeprowadzą je doświadczeni psychologowie, psychoterapeuci i psychiatrzy. Spotkania składają się z dwóch modułów. Pierwszy dotyczy depresji, drugi – samobójstw. Wśród omawianych zagadnień są się m.in. rodzaje, objawy i leczenie depresji, motywy samobójstw, rozpoznawanie zachowań charakterystycznych dla osób planujących samobójstwo oraz skala obydwu problemów. Na omówienie tematów zaplanowano 3 godziny lekcyjne.
Problemem psychiatrii młodych zajęła się również Komisja Zdrowia Młodzieżowego Sejmiku Województwa Mazowieckiego. Grupa radnych opracowała koncepcję projektu edukacyjnego, którego odbiorcami będzie młodzież z Mazowsza. Od kwietnia br. członkowie komisji upowszechniają na specjalnie utworzonym koncie na Instagramie informacje dotyczące miejsc i form pomocy psychologicznej i psychiatrycznej na Mazowszu oraz o tym, jak radzić sobie z trudnymi emocjami, rozpoznawać początki depresji itp. Porady te zostaną zebrane w formie broszury i rozesłane do szkół w regionie z prośbą o udostępnienie ich uczniom.
– Radni młodzieżowego sejmiku widzą dużą potrzebę działania w obrębie tematów związanych ze zdrowiem psychicznym młodzieży – podkreśla Wiktoria Kostrzewa. – Niestety, w Polsce psychiatria dziecięca jest w opłakanym stanie, co w czasie pandemii daje się jeszcze bardziej zauważyć. Najgorzej mają ci, w których domu przemoc fizyczna i psychiczna jest na co dzień. Nie ma wtedy gdzie uciec ani tym bardziej zgłosić się po pomoc. Przewodnicząca sejmiku tłumaczy, że w efekcie dzieci znikają z systemu edukacji i nie ma jak się z nimi skontaktować. Są to problemy, których skutki będziemy odczuwać przez wiele lat.