Kary za nieprzestrzeganie BHP – istnieje wiele różnych kombinacji

Bezpieczeństwo i higiena pracy to zbiór przepisów mających na celu ochronę zdrowia i życia ludzi. Jak każde prawo, powinno być przestrzegane, a pomijanie go w wykonywaniu obowiązków służbowych może być niezwykle kosztowne. Jak wygląda to w praktyce, jaką linię przyjmują sądy i na ile zdrowy rozsądek może pomóc? Oto odpowiedzi na te i na inne pytania!

Jak przyznawane są kary za nieprzestrzeganie BHP – prawo w tej kwestii jest bezwzględne

Zgodnie z artykułem 220 Kodeksu Karnego, każdy, kto nie przestrzega zasad BHP i z tego powodu naraża osoby trzecie na uszczerbek na zdrowiu, może zostać ukarany więzieniem do lat trzech. Ten przepis mówi jasno, jak istotne jest zachowanie bezpieczeństwa. Ponadto, pracodawca może nałożyć na podwładnego karę za podobne niedopatrzenia. Z tym, że w tym wypadku nie musi dość do bezpośrednio zagrożenia. Wystarczy sam fakt złamania przepisów. Są możliwe trzy sposoby dyscyplinowania pracownika. Karą upomnienia, nagany i pieniężną. Każda z nich ma być złożona pisemnie, a podwładnemu przysługuje możliwość odwołania się do 14 dni. 

Czy pracodawca także może zostać ukarany?

Pracodawca może podlegać karom pieniężnym, nakładanym przez stosowny urząd. Przepisy umożliwiają nałożenie grzywny do 30 tysięcy złotych. Jej wysokość zależy od rodzaju wykroczenia i częstotliwości ich nakładania. W zupełnie innej sytuacji będzie firma, która nie zapewniła odpowiednich rękawic do pracy przy wydobyciu kruszcu niż ta, która zmusza notorycznie do wycinki Barszczu Sosnowskiego  bez żadnych kombinezonów.

Gdy uchybienie przeradza się w wypadek

Zupełnie innym tematem jest sytuacja, w której dochodzi do wypadku związanego bezpośrednio z niedopatrzeniem zasad BHP. Kierując się powyższym przykładem, powołajmy się ponownie na firmę, która nie zapewniła swoim pracownikom rękawic niezbędnych do wydobywania kruszcu. Teoretycznie, jest to stosunkowo nieznaczące przewinienie. Jednak jeżeli z tego powodu któryś z pracowników nabawi się poważnych odcisków i zakażenia, wskutek czego stracił dwa palce, to poza grzywną firma jest zobligowana do wypłacenia odszkodowania odpowiednio wysokiego do uszczerbku na zdrowiu. Ważne jest to, że to pracownik powinien wnioskować o te zadośćuczynienie.

Czy niedopatrzenie zasad BHP przez pracownika może skutkować jego zwolnieniem?

Tu sprawa jest nieco bardziej złożona niż może się na pierwszy rzut oka wydawać. Pracodawca może sięgnąć po tak drastyczne kroki wtedy, gdy pracownik dopuścił się rażącego niedopatrzenia obowiązków lub gdy w trakcie zatrudnienia został obciążony wyrokiem sądu i te orzeczenie sprawia, że nie może dalej pracować. Teoretycznie, zaniechanie w zakresie BHP może się do takich zaliczyć. Jeżeli jednak zatrudniony uważa inaczej, może swoich praw dochodzić w sądzie pracy. Ten orzeknie, czy postępowanie przełożonych było słuszne i zgodne z panującym prawem.

Czy pracownik może świadczyć pracę, gdy widzi niedociągnięcia w zakresie BHP?

Przepisy w tym względzie są bardzo jasne. Pomimo tego, że pracownik ogólnie zobowiązany jest do świadczenia pracy w sposób należyty i z odpowiednią dbałością, to w przypadku gdy dostrzeże niebezpieczeństwo płynące z uchybień w tym zakresie to ma obowiązek zgłosić to swojemu przełożonemu i do czasu poprawy niedociągnięć nie może pełnić swoich obowiązków. Wiążą się one w tym momencie z bezpośrednim zagrożeniem życia i zdrowia. 

Jak wyglądają w praktyce sytuacje, w których pracownik powinien interweniować?

Jak może to wyglądać w praktyce? Począwszy od trywialnych spraw, takich jak niedostarczenie kasków na plac budowy, poprzez nieco bardziej złożone jak przygotowanie nieodpowiednich kombinezonów do pracy w hucie szkła. Skończywszy na kardynalnych uchybieniach takich jak brak uprzęży do pracy na wysokości dla osób myjących okna w wieżowcach. W każdym z tych przypadków istnieje realne ryzyko uszczerbku na zdrowiu. 

Co mówi prawo na sytuację, w której pracownik zauważy uchybieni w zakresie BHP?

Powyższą tezę popiera wyrok WSA w Opolu z 26 maja 2011 roku, w którym stwierdzono, że jest to wręcz obowiązek pracownika, który jest zobligowany przede wszystkim do bezpiecznego wykonywania swoich obowiązków. To pokazuje jak wielka rola jest w tym zakresie po stronie zatrudnionych. Dodatkowo nie można pominąć znaczenia szkoleń na podstawie których można stwierdzić, że takie niedopatrzenie występuje.

Czy osoby trzecie mogą być winne nieprzestrzeganiu zasad BHP

Dość łatwo można sobie wyobrazić sytuację, w której osoby trzecie mogą spowodować wypadek w jakimś miejscu pracy. Jeżeli są to dzieci pracownika, lub właściciela firmy, można domyślać się właśnie na nich spadnie odpowiedzialność za nie. Jednak zdarzają się przypadki, w których bezdomni, turyści albo inne osoby postronne celowo lub nieumyślnie znajdą się przestrzeni pełnienia obowiązków służbowych. W takim układzie to one same odpowiadają za swoje zdrowie i życie. Zwykle to będzie jednak niedozwolone wtargnięcie na teren zamknięty, wskutek którego może zdarzyć się wypadek. Jeżeli pracownik lub pracodawca zauważy osoby trzecie powinien to bezwzględnie zgłosić i usunąć je w bezpieczne miejsce.