Części czołgów z podmakowskich pól przekazane do muzeum
Michał Chrzanowski przekazał ponad 1,5 tony czołgowych części do Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu. Elementy pojazdów rozbitych w czasie II wojny światowej odszukał w okolicach Makowa Mazowieckiego. Posłużą one do rekonstrukcji zabytkowych czołgów.
W sobotę 24 maja Michał Chrzanowski załadował czołgowe części na wynajęty samochód i zawiózł do Muzeum Broni Pancernej w Poznaniu. Tam przekazał je na ręce podpułkownika Tomasza Ogrodniczuka, szefa tej placówki.
– To była moja inicjatywa – opowiada Michał. – Wybrałem muzeum w Poznaniu, bo oni jako jedyni w Polsce robią kawał dobrej roboty i doprowadzają wydobyte z ziemi pojazdy do stanu jezdnego. Kilka lat temu rekonstruowali niemiecki czołg Panzer IV. Brakowało im ważnych części. Tak się złożyło, że miałem je w swojej kolekcji i mogłem im pomóc. Przekonałem się wtedy, że mam do czynienia z prawdziwymi fachowcami i pasjonatami historii. Mam nadzieję, że i tym razem części, które im przekazałem znajdą nowe życie w zrekonstruowanych pojazdach.
Wśród przekazanych do muzeum części znajdują się elementy niemieckiego czołgu Panzer IV, radzieckiego działa samobieżnego SU 76, czołgu T 34, koło z amerykańskiego czołgu Sherman oraz elementy radzieckiego ciągnika artyleryjskiego i niemieckiego transportera opancerzonego Sd.Kfz.251.
Zebranie tych elementów wymagało czasu. W Zawadach Dworskich Michał odnalazł dwie długie gąsienice z radzieckiego działa samobieżnego SU 76. Były wykorzystywane w gospodarstwie jako nadproże garażu. W tej samej wsi udało się odnaleźć dwa czołgowe koła. Jedno od radzieckiego T 34, drugie od niemieckiego Panzer IV.
W Zaciszach Michał odnalazł koła od T 34, w Pomaskach tryby, w Dzierżanowie płytę włazową, w Winnicy koło od T 34. Koło od amerykańskiego Shermana było w składnicy złomu, podobnie jak części radzieckiego ciągnika artyleryjskiego.
Za najciekawsze elementy przekazane do muzeum w Poznaniu Michał uważa szpilki od gąsienic niemieckiego czołgu Panther. Pochodzą z Chrzanowa. Dziadek Michała po wojnie rozbierał ten czołg, szpilki zostały w gospodarstwie.
Warto podkreślić, że Michał przekazał i zawiózł to wszystko na własny koszt.
Nie mniej cenne od samych reliktów przeszłości były towarzyszące ich zbieraniu opowieści właścicieli znalezisk. Często przekazane z opowieści dziadków. Opowiadali, gdzie stał rozbity czołg, o walkach, wysiedleńcach. Michał wszystkie te opowieści dokumentuje i utrwala. Powstaje w ten sposób unikatowy zapis historii mówionej.
Pasjonat historii
– Historia pasjonowała mnie od dziecka – mówi Michał. – Znajdowałem stare przedmioty i wyobrażałem sobie do czego służyły, kto ich używał. Przenosiły mnie w świat przeszłości. W miarę upływu czasu rosłą moja wiedza historyczna. Uczyłem się jak rozpoznawać przedmioty, opisywać je. Bardzo ważne było dla mnie opanowanie podstaw prawnych poszukiwania, rejestrowania i restaurowania zabytków. Tej wiedzy ciągle mi mało dlatego podjąłem studia historyczne w Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku ze specjalnością archeologia.
W swojej kolekcji Michał zgromadził wiele cennych pamiątek z przeszłości Makowa i okolic. Pochodzą z różnych okresów. Są wśród nich stare pieczątki makowskich rzemieślników, cegła z makowskiej cegielni działającej w XIX wieku, stara pieczęć bankowa i wiele innych przedmiotów.
Przedmioty z kolekcji Michała Chrzanowskiego – galeria
Bardzo wiele przedmiotów Michał przekazał do Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce oraz do Muzeum Historycznego w Przasnyszu . Muzeum Historycznego w Legionowie , Muzeum Powstania Warszawskiego , Archiwum Państwowego w Warszawie odział w Pułtusku . Wojewódzkiemu Urzędowi Ochrony Zabytków delegatura w Ostrołęce
– Bardzo żałuję, że w Makowie nie ma żadnego muzeum ani nawet izby historycznej – mówi Michał. – Wtedy te przedmioty opowiadałyby o historii w miejscu, z którego pochodzą.
Poza przedmiotami, Michał gromadzi też stare fotografie przedstawiające Maków i okolice. Znajduje na zagranicznych aukcjach i w archiwach.
– To nie jest tanie hobby – mówi Michał. – Czasem jednak udaje się znaleźć prawdziwe perełki. Tak było ze zdjęciami z albumu niemieckiego oficera z czasów I wojny światowej. Interesujące jest to, że fotografie naszego miasta można odnaleźć w najdalszych zakątkach świata. Niedawno udało mi się kupić kilka kart korespondencyjnych odnalezionych w Izraelu.
Z czasów Wielkiej Wojny Michał ma unikatową kolekcję fotografii przedstawiających nasze miasto. Chciałby wydać je w formie albumu. – Jeśli mi się uda realizacja tego planu będzie to coś wyjątkowego – cieszy się Michał.
Niektóre fotografie i przedmioty z kolekcji Michała znalazły się w niedawno wydanym pierwszym tomie monografii Makowa Mazowieckiego. – Bardzo się cieszę, że w ten sposób trafiły one do społecznej świadomości – uśmiecha się Michał.
Stowarzyszenie Historyczne „Protector”
Michał jest założycielem Stowarzyszenia Historycznego „Protector”. https://www.facebook.com/stowarzyszenieprotector/ ) .
Stowarzyszenie skupia takich jak Michał pasjonatów historii. Zajmują się oni restaurowaniem zabytków. Jest wśród nich zabytkowy nagrobek i jego ogrodzenie na cmentarzu w Szwelicach.
Członkowie stowarzyszenia dokumentują także historię mówioną.
29 kwietnia tego roku z satysfakcją odnotowali: „archiwum Protectora coraz bogatsze! Cały czas nagrywamy starszych mieszkańców z powiatu makowskiego”.
„Podczas jednego z wywiadów dostaliśmy mały podarunek i bardzo dziękujemy gospodarzowi z Sewerynowa za przekazanie munsztuka dla konia, którego używał w swoim gospodarstwie. Dla nas to cenna pamiątka, takie same były używane przez wojsko Polskie w 1920 r.”.
Stowarzyszenie ma w planach odrestaurowanie zapomnianych cmentarzy wojennych z czasów I wojny światowej. W połowie maja na stronie „Protectora” ukazało się ogłoszenie:
„Wolontariat na rzecz dziedzictwa powiecie makowskim. Każdy może nam pomóc, tworzymy grupę wsparcia polegającą na ratowaniu dziedzictwa w Makowie Mazowieckim i w okolicy. Naszym celem jest porządkowanie zapomnianych cmentarzy wojennych, miejsc historycznych, organizowanie wystaw o historii miasta. Jeśli jesteście zainteresowani pomocą razem z nami prosimy pisać. Wystarczy nawet jeden dzień w miesiącu”.
Jesteśmy pełni uznania i podziwu dla Michała i jego pasji. Mamy nadzieję, że zrealizuje swoje plany wydawnicze, a w przyszłości przedmioty z jego kolekcji znajdą godne miejsce w makowskim muzeum.